Onbeperkt Feest: op weg naar een toegankelijke festivalsector
Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst op Code Diversiteit & Inclusie en is hier te vinden.
Geen koptelefoon, maar een prikkelarme ruimte: niet mensen met een beperking, maar het festival zélf moet zich aanpassen om toegankelijk te worden. Het is het basisprincipe van Onbeperkt Feest, een gezamenlijk initiatief van HandicapNL en Green Events. Zij sloegen de handen ineen om outdoor-festivals écht inclusief te maken. Tijdens ADE Green in oktober schaarden 10 toonaangevende festivals zoals Awakenings en Oerol zich achter het initiatief. Toegankelijkheid wordt ook vanuit de festivalsector zelf steeds meer als belangrijke pijler erkend en gedragen. De Code D&I sprak met Onbeperkt feest-projectleiders Tinha Oehl en Co-director Green Events Lyke Poortvliet.
HandicapNL en Green Events hebben een heldere missie: Met Onbeperkt Feest willen zij echte verandering teweegbrengen. ‘Wij stoppen niet totdat ieder festival in Nederland volledig toegankelijk is voor mensen met een handicap,’ lees je bijvoorbeeld op de website van HandicapNL. Laatstgenoemde instantie was al langer actief op dit terrein, nadat zij door een ervaringsdeskundige festivalorganisator werden benaderd om samen op te trekken in het toegankelijk maken van outdoor-festivals. Het markeerde het begin van Onbeperkt Feest: Sinds 2019 maakte HandicapNL onder meer de Zwarte Cross, Concert at Sea en Oerol toegankelijker, en later sloot dus ook Green Events aan bij het project.
In de pilot-fase van Onbeperkt Feest haalde HandicapNL ervaringen en feedback op van mensen met een beperking en festivalorganisatoren. Deze deelden ze met een tiental festivals tijdens ADE Green. Deze festivals behoren tot de zogenoemde koplopers: organisatoren die zich achter het initiatief scharen en die het heft in eigen hand willen nemen, in plaats van hierin voornamelijk op externe partijen te leunen.
Het soort festivals is heel divers: van klassiek tot opwekking tot dance, en alles daartussen. ‘Ze hoeven nog niet eens heel ver te zijn,’ zegt Lyke over deze festivals, ‘maar ze moeten wel écht gemotiveerd zijn om stappen te zetten, dán komen ze vooruit.’
Tijdens ADE Green deden de koplopers daarom een serieuze belofte het voortouw te nemen in het toegankelijk maken van de festivalsector. Deze opgetekende belofte werd overhandigd aan CDA-Kamerlid Lucille Werner en is terug te lezen op de website van Onbeperkt Feest.
Geen label
Uit de opgehaalde feedback onder ervaringsdeskundige bezoekers en festivalorganisatoren bleek dat er, naast basisbehoeften zoals aangepast sanitair en de aanwezigheid van medisch personeel, een drietal behoeften was: Integratie met andere festivalgangers; screening zodat er zorg op maat geleverd kan worden; en het faciliteren van een rustplek.
Voorop staat dat mensen met een beperking het festival net als alle andere festivalgangers moeten kunnen beleven. Het tijdelijke aspect van festivals, waar alles van het begin af aan wordt opgebouwd, biedt daarbij ruimte: ‘Je kunt from scratch bedenken, hoe kunnen we dit nu zo inrichten dat het voor mensen met een beperking prettig wordt, zonder dat je een figuurlijk poortje of label voor mensen met een beperking krijgt?’, aldus Tinha. ‘Je kunt dan een ramp inhuren, maar het ook zo inrichten dat er helemaal geen trap is, en iedereen over dezelfde toegankelijke weg gaat,’ vult Lyke aan.
Bovendien is zo’n ramp vaak juist iets waardoor er wel onderscheid tussen bezoekers met en zonder beperking wordt gemaakt. Lyke: ‘Tijdens ADE Green vertelde een rolstoelgebruiker bijvoorbeeld dat hij een hekel heeft aan een rolstoeldeck. Hij wil tijdens een festival met zijn vrienden zijn. Maar die mogen daar niet op, dan wordt het te vol. Heel ongezellig. Dat was voor mij echt een eye-opener.’
Platform
Maar wat gaan Onbeperkt Feest en de koplopers dan precies doen om de festivalsector toegankelijk te maken? Lyke: ‘Een aantal jaren geleden merkten we dat er veel gaande was op het gebied van duurzaamheid en festivals, maar dat men telkens het wiel opnieuw aan het uitvinden was. We wilden daarom een platform beginnen waar alle kennis samenkomt, om de beweging te versnellen. Dat is ook voor Onbeperkt Feest het idee.’
Daarvoor organiseren ze zogenoemde “Industry Meetings”: bijeenkomsten waarin koplopers samen met experts, ervaringsdeskundigen maar bijvoorbeeld ook vertegenwoordigers van overheden dilemma’s en oplossingen met elkaar bespreken. Ze zetten pilots op, en delen goede voorbeelden op het gebied van ticketing, faciliteiten op het terrein, mobiliteit en hospitality. ‘Daarnaast nodigen festivalorganisatoren elkaar uit om echt in de praktijk te gaan kijken hoe dat wat er in deze sessies is besproken wordt toegepast. Dat gaan ze vervolgens ook delen in kennisartikelen. Die zullen worden gepubliceerd op de website van Onbeperkt Feest,’ aldus Lyke.
Zelf doen
Tijdens het hele proces zijn ervaringsdeskundigen betrokken. Zij delen niet alleen hun ervaringen, maar worden ook voor panels en als mysteryguests gevraagd. Ook heeft HandicapNL zelf veel kennis in huis als het gaat om het inrichten van een toegankelijk festival. Tinha: ‘We merken bijvoorbeeld dat een mailadres waar mensen naartoe kunnen mailen als ze misschien iets extra’s nodig hebben een handig middel is.’
Maar, benadrukt Tinha, de bal ligt bij de festivals: ‘Het idee van Onbeperkt Feest is juist ook dat we het niet uit handen nemen, maar dat festivals zélf met toegankelijkheid aan de slag gaan.’ Dat is vaak maatwerk: Een festival in de Terschellingse duinen staat voor andere uitdagingen dan een prikkelrijk technofestival met luide muziek en lichtshows. De kern zit ‘m volgens Lyke juist in het delen van deze kennis en ervaringen: ‘Zo kunnen niet alleen de koplopers stappen zetten, maar kan ook de rest van de industrie zien wat er gebeurt, en werk maken van toegankelijkheid.’